Ojeguerojera riremínte, Montevideo-ygua Mbo’ehaovusukuéra Aty (AUGM) Guarani Mbo’erã oñepyrũ omba’apo arapo 24 jasykõi Ikomite Tekombo’e rehegua aty peteĩha rupi.
Tembiapo, oikóva ñanduti rupive, ojegueroguata ojeguerohorývo Ñe’ẽ Ypy Ára Yvy’ape Ári, ha oñe’ẽkuri oñepyrũnguévo AUGM moakãhára, sãmbyhyharapavẽ Enrique Mammarella, ha joajurã mboguatahára, Alvaro Maglia.
Ko’ápe, avei, ojehechauka ypy tembiaporã Hildegardo González Irala rupi, Itapúa Mbo’ehaovusu Tetãygua Sãmbyhyharapavẽ (UNI, Paraguay), oĩhápe avei Ladislaa Alcaraz de Silvero Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára.
“Ko ára vy’aguasu AUGM-pe ĝuarã jepéramo ipohýikuri pe ary ohasáva opavavépe, ikatu jakuakuaa ha ñamba’apo jajoaju haĝua ha ñañomombarete ñande arandukuaápe tuichaite mba’éva”, he’íkuri Mammarella oñepyrũnguévo aty, ha he’ive: “Ko ojejapóvape ojehechakuaava’erã UNI rembiapo ikatu haĝuáicha 40 mbo’ehaovusu AUGM-gua ha yvypehẽgua jakakuaávo tekojoajúpe ha ñamombaretévo arandukuaa ha tekombo’e tetãnguéra tenonde ñesẽrã”.
Sãmbyhyharapavẽ González, oñe’ẽvo, he’íkuri “ko ara tuicha mba’e ñañepyrũgui guarani ñe’ẽ mbo’erã ha’éva peteĩ ñe’ẽ ojeporúva ko yvypehẽme, hekovéva, heta ava oñe’ẽva”. Ha’e omyesakã Mbo’erã ombojurujaha AUGM mbo’ehaovusukuérape ikatu haĝua oñomoirũ ha omopa’ũ haĝua opavave oñemoarandúvape ipype.
Guarani Mbo’erã omongakuaase tekombo’e rehegua oñondive mbo’ehaovusukuéra oĩva ndive atýpe taha’e mbo’ehararã, tembukuaarekarã ha ñemyasãirã, ha Hembiapo Apnde’a ipuku 3 ary mbohapy mba’aporãme: tekombo’e hekopýva, arandukuaa ha mbo’erãita.
“Amomba’ese jajapóva. Guarani ñe’ẽ niko tuichaiterei mba’e ko yvy pehẽme heñói ypy guive. Tupi guaraní oikova’ekue Atlántico rembe’y guive Andes peve, ha Plata ysyry guive Amazonas peve”
Oñembotývo, sãmbyhyhára Alcaraz de Silvero oaguyjeme’ẽ AUGM-pe ko tembiapo rehe ha he’i Tekuái Sãmbyhyháicha “oñembyatyhína ko tembiaporape guasu ndive” oñomombaretéva omongakuaa haĝua guarani ñe’ẽ ko yvy pehẽme. “Ahenonde’áma umi ohupytýtava Guarani Mbo’erã. Heta mba’e osẽta tembikuaareka rupi mba’eichaitépa oĩ, ikatu haĝuáicha ojeporu meme tekuái temimoĩmbykuérape ha oñepytyvõvo tavayguakuérape” he’íkuri.
“Ha’e peteĩ ñe’ẽ ojeruréva pa’ũ ava’atýpe, oñeha’ã ohupytyjey haĝua upe mba’e, ojepe’ava’ekue chugui ambue ñe’ẽnguéra imbaretevégui”, he’i avei.
Guarani Mbo’erã, ojeguerojeráva 2020 jasypateĩme, ha’e peteĩ tenda joajurã ombyatýva tekombo’ehára, tembikuaarekahára, ava aty, tavayguakuéra ha umi ogueroguatávape polítika tavayguakuérape ĝuarã, oñombohosávo ojupe ha aranduita rupi ohóva pe tekojoaju añetete rehe.
Ohupytyse ñemoarandu, tembikuaareka ha ñemysasãi mongakuaa, oguerojera ha oñombohasa haĝua mba’ekuéra tekotevẽtéva ha hekorasapýva, ohóva guarani ñe’ẽ ha arandukuaa mbo’erãita ha katupyryve rehe.